Monday, March 12, 2012

Τιμ Μπάρτον, ο σκηνοθέτης με τους γλυκόπικρους εφιάλτες

«Μεγάλωσα βλέποντας στην τηλεόραση ταινίες όπως το Ο Εγκέφαλος Που Δε Λέει να Πεθάνει (1962) τα σαββατιάτικα απογεύματα. [...] Δεν το είδα ποτέ ως αρνητικό.
Νομίζω ότι τα πράγματα που δεν βασίζονται στον ρεαλισμό, λειτουργούν καθαρτικά».

Όταν μικρό παιδί κλεινόταν στο σκοτεινό δωμάτιό του -πολιτική των γονιών του ήταν να μην ανοίγουν οι γρίλιες του παραθύρου του- έπλαθε μαγικές, δικές του ιστορίες. Οι φανταστικοί του φίλοι ήταν απλά λίγο πιο παράξενοι από όλων των άλλων παιδιών.

Ο Τίμοθι Γουόλτερ Μπάρτον γεννήθηκε στις 25 Αυγούστου στο Μπέρμπανκ των Ηνωμένων Πολιτειών. Η παιδική του ηλικία ήταν γεμάτη σκοτάδι (αλλά -παρά τη μοναχικότητα που ο ίδιος υποστηρίζει ότι τον διέκρινε- και χιούμορ), ταινίες τρόμου και επιστημονικής φαντασίας, σκίτσα (ειδικά του αγαπημένου του Βίνσεντ Πράις) και παιχνίδι στο νεκροταφείο.

Οι χαρακτήρες του Τιμ Μπάρτον είναι μια σειρά από πικραμένα πλάσματα που αναζητούν τη θέση τους στον κόσμο Άτιτλο (νούμερο 6), 1982 Άτιτλο (Edward-Scissorhands), 1990 Άτιτλο (Romeo and Juliet), έργο του Τιμ Μπάρτο, 1981-84 Στις 17 Μαΐου αναμένεται να προβληθεί στις ελληνικές αίθουσες το Dark Shadows Frankenweenie Άτιτλο (Vincent), Τιμ Μπάρτον, 1982 H είσοδος της έκθεσης για τον Τιμ Μπάρτον στο MoMa Pin head girl, έργο του Τιμ Μπάρτον Άτιτλο (Ο μελαγχολικός θάνατος του Στρειδάκη και άλλες ιστορίες), έργο του Τιμ Μπάρτον, 1982-84 Tweedledee Tweedledum, σκίτσο του Τιμ Μπάρτον για την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» (2010) Blue Girl with Wine, έργο του Τιμ Μπάρτον, 1997 Άτιτλο (Blue girl with skull), έργο του Τιμ Μπάρτον (περίπου 1992-1999) Έργο του Τιμ Μπάρτον Η Κόκκινη Βασίλισσα της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων με την πένα του Τιμ Μπάρτον (έργο του 2009). Μία από τις αφίσες της έκθεσης-αφιέρωμα στον Τιμ Μπάρτον στη Γαλλική Ταινιοθήκη Από την έκθεση για τον Τιμ Μπάρτον στο Παρίσι Από την έκθεση-αφιέρωμα στον Μπάρτον στην Γαλλική Ταινιοθήκη Από την έκθεση στο Παρίσι Χαρακτήρες από το σύμπαν του Μπάρτον στην έκθεση στο Παρίσι Μάσκες του Μπάτμαν στην έκθεση στο Παρίσι Tim Burton Ο Τζόνι Ντεπ ως Σουίνι Τοντ, φονικό κουρέα της οδού Φλιτ. Με το Dark Shadows, Ντεπ και Μπάρτον μετρούν οκτώ συνεργασίες. Προηγούμενες φωτογραφίεςΕπόμενες φωτογραφίες23 φωτογραφίες Ο Μπάρτον συγκέντρωνε σε λευκώματα τίτλους από ταινίες, ευχετήριες κάρτες, καθώς και τα σκίτσα του. Σε μία σχεδόν ειρωνική εξέλιξη, ήταν οι τοπικοί άρχοντες του Μπέρμπανκ (των οποίων την προαστιακή ηθική σατίριζε αργότερα στις ταινίες του) που αναγνώρισαν πρώτοι το ταλέντο του: οι αφίσες του για μια εκστρατεία πρόληψης πυρκαγιάς και για τη στήριξη της τοπικής ομάδας είδαν το φως της δημοσιότητας.

Από το Μπέρμπανκ πήγε να σπουδάσει στο Ινστιτούτο Τεχνών της Καλιφόρνια, έχοντας κερδίσει μια υποτροφία από τη Disney. Σε αυτήν πήγε να εργαστεί μετά τις σπουδές του.

Το φυσικό ταλέντο του ήταν αυτό που ήλπιζε να εκμεταλλευτεί η εταιρεία του ποντικού. Παρ’ όλα αυτά, όταν ήρθε η στιγμή να εργαστεί ο Μπάρτον, διαπίστωσε ότι η πλούσια –και νοσηρή- φαντασία του δεν χωρούσε στα στενά, γλυκερά όρια της Disney.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν για το Black Cauldron (1985) ο Μπάρτον έφτιαξε περισσότερα από 200 σκίτσα (ανθρωπόμορφα πλάσματα, φονικές μηχανές κ.ά.), η Disney δεν χρησιμοποίησε κανένα από αυτά.

Το ότι ο σκηνοθέτης ασφυκτιούσε σε αυτό το περιβάλλον φαίνεται και από τον όγκο του έργου του εκείνη την περίοδο. Ο Μπάρτον ζωγράφιζε όπου έβρισκε: χιλιάδες σκίτσα κοσμούν σχεδιαστικά φύλλα, χαρτοπετσέτες, οτιδήποτε μπορούσε να βρει που να μπορούσε να σκαλίσει ένα σχέδιο. Αυτά τα σκίτσα μπορεί να μην είχαν σχέση με τη δουλειά του εκείνη την περίοδο, από αυτά, όμως, θα προέκυπταν στο μέλλον χαρακτήρες και ιστορίες που χρησιμοποίησε στη διάρκεια της πολυετούς καριέρας του.

Τελικά, η Disney δέχθηκε να χρηματοδοτήσει κάποια από τα πρότζεκτ του Μπάρτον, όπως το Vincent και το Frankenweenie (το οποίο μέσα στο 2012 θα το δούμε και ως μεγάλου μήκους ταινία) και φυσικά τον Χριστουγεννιάτικο Εφιάλτη, ο οποίος βασίζεται σε χαρακτήρες και ιδέα του Μπάρτον (το σκηνοθέτησε ο Χένρι Σέλικ).

Από τα σκίτσα και τις ταινίες κινουμένων σχεδίων ήταν απλά θέμα χρόνου μέχρι ο Τιμ Μπάρτον να περάσει στη δημιουργία ταινιών. Ξεκινώντας με τις Περιπέτειες του Πι-Γουή (1985) οι ταινίες του αγαπήθηκαν σχεδόν αυτόματα: Σκαθαροζούμης, τα δύο πρώτα Μπάτμαν, Εντ Γουντ, Ο μύθος του ακέφαλου Καβαλάρη, Νεκρή Νύφη, ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο Σοκολάτας, Σουίνι Τοντ αποτελούν μερικούς μόνο σταθμούς στο καρναβαλικό κινηματογραφικό ταξίδι του Τιμ Μπάρτον.

Θα έλεγε κανείς ότι ο Μπάρτον αποτελεί το αντίπαλον δέος του Στήβεν Σπίλμπεργκ. Κι αυτό γιατί από τον –πασπαλισμένο με χρυσόσκονη- κινηματογραφικό κόσμο του δεύτερου λείπουν οι σκοτεινές γωνίες ενός παιδικού εφιάλτη.

Αντίθετα, ο Μπάρτον δεν ξεχνά ποτέ τους εφιάλτες του. Ο θάνατος, η σκληρή ενηλικίωση, η διαφορετικότητα αποτελούν μόνιμες θεματικές στο πλούσιο έργο του. Από τον παρία Ψαλιδοχέρη (που οι κάτοικοι των προαστείων θεωρούν καλό μόνο για να κουρεύει τους θάμνους τους), στον Πινγκουίνο της ταινίας Ο Μπάτμαν Επιστρέφει που έχουν απορρίψει οι γονείς του, στον αμετανόητο παραμυθά Εντ Μπλουμ του Big Fish, στον εκκεντρικό Γουίλι Γουόνκα, στον θλιμμένο ημίτρελο Καπελά της Αλίκης, οι χαρακτήρες του είναι μια σειρά από πικραμένα πλάσματα που αναζητούν τη θέση τους στον κόσμο.

Τα φιλμ του Μπάρτον δεν ξεχνάνε ποτέ τι σημαίνει πραγματικά το να είσαι παιδί. Όλο τον φόβο, την αίσθηση της περιπέτειας, την αγάπη για το παράδοξο, την αθωότητα με την οποία προσεγγίζει κανείς τα πάντα. Έτσι, το πέρασμα από ένα ποτάμι γίνεται ξαφνικά η μεγαλύτερη περιπέτεια, ένα αγόρι μαγεύεται από ένα εργοστάσιο σοκολάτας, ενώ ο κόσμος είναι γεμάτος τρομακτικά και υπέροχα πράγματα.

Έχοντας όλα αυτά τα χρόνια ασχοληθεί με πολλά άλλα πράγματα εκτός της σκηνοθεσίας (ζωγραφίζει, έχει γράψει ποιήματα, σκιτσάρει μανιωδώς), το 2012 φαίνεται ότι θα είναι η χρονιά του.

Τον Μάιο θα δούμε στις αίθουσες το Dark Shadows όπου για μία ακόμα φορά ενώνει τις δυνάμεις του με τον συχνό συνεργάτη και φίλο του, Τζόνι Ντεπ. Ο ηθοποιός ερμηνεύει το βαμπίρ Μπάρναμπας Κόλινς που συναντά μια στρατιά παράξενων πλασμάτων: μάγισσες, τέρατα, φαντάσματα και λυκάνθρωποι αποτελούν το σύμπαν της ταινίας.

Παράλληλα, στις αίθουσες αναμένεται φέτος το Frankenweenie, η ιστορία ενός αγοριού που επαναφέρει στη ζωή τον αγαπημένο νεκρό του σκύλο (φυσικά ο τίτλος της ταινίας παραπέμπει στον Φρανκενστάιν).

Επίσης, στη Γαλλική Ταινιοθήκη πραγματοποιείται έκθεση και αφιέρωμα στον σκηνοθέτη μέχρι τις 5 Μαΐου. Πρόκειται για τη μεταφορά της έκθεσης που πρωτοπαρουσιάστηκε στο MoMA.

Ιδιαίτερα δημιουργικός, ο Τιμ Μπάρτον θα συνεχίσει να φτιάχνει ταινίες για παράξενους χαρακτήρες που κάπως αγγίζουν τη δική μας ύπαρξη. Γιατί –όπως λέει και ο ίδιος- «εάν είχε ποτέ κανείς εκείνο το αίσθημα της μοναξιάς, του να είναι ένας ξένος, αυτό ποτέ δεν φεύγει τελείως. Μπορεί κάποιος να είναι ευτυχισμένος ή επιτυχημένος ή οτιδήποτε άλλο, αλλά αυτό μένει ακόμα μέσα του». 
 
http://tro-ma-ktiko.blogspot.com

No comments:

Post a Comment